Medicatie & Klimaat

TOP Instellingen Apotheek Salland (IAS) is gespecialiseerd in het leveren van farmaceutische zorg aan zorginstellingen. Hiertoe werkt IAS intensief samen met lokale apotheken verspreid over Oost-Nederland. IAS heeft de regie, stuurt aan, faciliteert en monitort het hele geneesmiddeldistributiesysteem.

Instellingen Apotheek Salland heeft de behoefte en de bereidheid om ervaring en verdiepende kennis op te halen maar ook te delen, om samen nog beter te worden. In deze TOPIC delen de instellingsapothekers van IAS hun presentatie voor het FTO Ouderenzorg met het thema Duurzaamheid en Verspilling.

Duurzaamheid als onderwerp in FTO

De thema’s duurzaamheid en verspilling krijgen steeds meer aandacht binnen zorginstellingen. Voor de instellingsapothekers van IAS aanleiding om het als vast onderwerp op te nemen in het FTO Ouderenzorg.

Gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want er is heel wat informatie te vinden over duurzaamheid in de zorg maar niet wat dat in de praktijk dan betekent bij het voorschrijven, ter hand stellen, gebruik en afvoer van medicatie.

Dus gingen de instellingsapothekers zelf op zoek naar bruikbare informatie. Het resultaat is een presentatie over de gevolgen van klimaatverandering voor de gezondheid, welke rol medicatie daarin neemt, wat duurzaamheid in de dagelijkse praktijk betekent en een leuke en direct toepasbare oefening om direct met duurzamer gedrag aan de slag te gaan. De eerste presentatie bij het FTO Ouderenzorg was een groot succes.  Dit jaar zal het op meerdere plekken herhaald worden. 

Klimaatverandering, een zorg voor de zorg?

Het steeds warmer wordend klimaat heeft invloed op de gezondheid. En met name voor ouderen. De vaker voorkomende en langer aanhoudende hitteperiodes leiden tot meer hitteberoertes, nierfunctiestoornissen door dehydratie en cardiovasculaire ziekte door oververhitting.

En dan hebben we het nog niet over irritatie van luchtwegen als gevolg van meer luchtverontreiniging en zomersmog, een langer pollenseizoen en het ontstaan van (nieuwe) virussen.

CO2 voetafdruk van de zorg

Wist je dat de zorgsector in Nederland verantwoordelijk is voor zo’n 7% van de CO2-uitstoot. Dat is gelijk aan de uitstoot van Schiphol. De Green Deal moet daar verandering in brengen door gezamenlijk de verduurzaming van de zorgsector te versnellen door zorg met minimale CO2-uitstoot en impact op de leefomgeving, met oog voor circulariteit van grondstoffen en materialen. 

Maar om te begrijpen wat nodig is, willen de instellingsapothekers van IAS eerst de bewustwording en kennis vergroten. Wat is nu eigenlijk duurzaamheid, hoe kunnen we in samenwerking met andere zorgprofessionals de ouderenzorg in instellingen duurzamer maken, wie en wat hebben we daarvoor nodig en hoe gaan we dat dan aanpakken?

Refuse. Rethink. Reduce.

Wat duurzaamheid nu in de praktijk inhoudt wordt uitgelegd aan de hand van de R-ladder van de circulaire economie. En wil je aan de bovenkant van de ladder (meest duurzaam) staan dan vergt dat gedragsverandering en het maken van bewuste keuzes. Bijvoorbeeld door het voorkomen of weigeren van een bepaalde grondstof (refuse) of het verminderen van het gebruik (reduce). En dat is bij medicatie natuurlijk niet makkelijk. Maar niet onmogelijk.

Verminderen medicijnresten

Tenminste 140.000 kg medicijnresten komt in het oppervlaktewater terecht. Jaarlijks. En dat wordt niet minder. Met een ouder wordende bevolking neemt het geneesmiddelgebruik en zelfzorgmedicatie alleen nog maar toe.

Medicijnresten hebben een negatief effect op het waterleven en op de bereiding van goed drinkwater. Zo kunnen bijvoorbeeld pijnstillers, antidepressiva en anticonceptiemiddelen bij vissen respectievelijk weefselschade, gedrag- en geslachtsverandering veroorzaken. Om ook in de toekomst drinkwater van goede kwaliteit te produceren zullen de drinkwaterbedrijven extra zuiveringsstappen moeten inzetten.

Oké, maar wat kunnen wij ermee?

Apothekers hebben indirect een belangrijke rol om medicijnresten in oppervlaktewater terug te dringen. Die rol zit met name in de voorlichting en scholing, op een juiste en motiverende wijze informatie geven om gedragsverandering in te zetten.

De instellingsapothekers van IAS hebben deze handschoen al opgepakt. Zij nemen hun rol serieus door voorlichting te geven aan de zorgprofessionals in instellingen en thuiszorg. Over voorschrijfgedrag, terhandstellen en afvoer van (niet meer bruikbare) medicatie, polyfarmacie, psychofarmaca en antibiotica. Alles om bewustwording en gedragsverbetering te stimuleren.

This presentation goes national

Met kleine veranderingen grote impact kunnen maken, dat is wat de instellingsapothekers van IAS nastreven. ‘Met een eenvoudige, interactieve en leuke opdracht creëren we meer bewustzijn bij de deelnemers over wat je in de praktijk met duurzaamheid NU kunt doen’. Woorden èn daden; voorlichting is nodig om het onderwerp te begrijpen maar daden zijn nodig om werkelijk impact te kunnen maken.

‘This presentation goes national’: hiermee eindigt de presentatie. Ben je nu ook geïnspireerd dan hoef je het wiel niet opnieuw uit te vinden want de instellingsapothekers van IAS delen graag hun kennis. Je kunt de presentatie hier downloaden.

Marcel van den Bosch-Niestijl (instellingsapotheker), Dirk-Jan Seckel (instellingsapotheker), Derk Meijer (Specialist Ouderenzorg i.o.)

TOP Instellingen Apotheek Salland te Raalte